خبرهای خوب از آپوفیس

این شب ها سیارک آپوفیس در کانون توجه جدی علاقمندان به بحث های ستاره شناسی قرار داشت. وقتی صحبت از خطرهای جدی می شود که سیاره زمین را تهدید می کنند یکی از جدی ترین و ممکن ترین آنها خطر برخورد سیارکی بزرگ با زمین است. این اتفاق نه تنها پیش تر رخ داده بلکه در آینده نیز احتمال رخ دادنش بسیار بالا است و خطر ناک ترین جرمی که در معرض چنین برخوردی با زمین قرار داشت سیارک آپوفیس است.

این سیارک اولین بار در سال ۲۰۰۴ کشف شد. محاسبه ابتدایی مدارش ناگهان زنگ های خطر را به صدا در آورد. رصدهای اولیه نشان می داد که شانس بالایی وجود دارد که این سیارک در سال ۲۰۲۹ به زمین برخورد کند. مساله زمانی جدی تر شد که بررسی های اولیه نشان داد با سیارک نسبتا بزرگی مواجه هستیم. در آن موقع قطر این سیارک در حدود ۲۵۰ متر تخمین زده شد. اثرات چنین برخوردی با زمین می تواسنت جدی و عظیم باشد. برخوردی اینچنینی انرژی معادل یک گیگا تن و یا ۲۰ برابر بزگرتر از بزرگترین کلاهک هسته ای که تا کنون روی زمین آزمایش شده است را آزاد خواهد کرد.

اما نگران نباشید. بررسی های بعدی نشان داد که در سال ۲۰۲۹ زمین از این مواجهه جان سالم به در می برد اگرچه رویارویی بسیار نزدیکی را تجربه خواهد کرد. در واقع رویارویی فوق العاده نزدیک و حتی ترسناک. در آن سال این سیارک از فاصله ای کمتر از ۳۶ هزار کیلومتری سطح زمین عبور خواهد کرد یعنی ارتفاعی کمتر از مدار ماهواره های زمین ثابت. این عبور فوق العاده نزدیک البته آخر داستان آپوفیس نیست. مدار این سیارک به گونه ای است که حدودا هر ۷ سال یک بار به زمین نزدیک می شود. محاسبات مداری نشان می داد اگر در گذر سال ۲۰۲۹ این سیارک از منطقه ای به قطر ۸۰۰ متر که به سوراخ کلید مشهور شده بگذرد مجموعه نیروهای گرانشی بر آن به گونه ای عمل خواهد کرد که مدار آن تغییر کرده و در ملاقات سال ۲۰۳۶ خود با زمین برخورد خواهد کرد. به همین دلیل رصدهای جدی تر و دقیق تر برای تعیین مشخصات مداری و تحلیل اینکه آیا در سال ۲۰۲۹ این سیارک از این سوراخ کلید عبور می کند یا نه در دستور کار قرار داشت.

گذر این شب های آپوفیس فرصت بی نظیری را برای مرور مدار این سیارک دراختیار دانشمندان قرار داد و یافته های آن ها اگرچه اطمینان بخش اما غیر منتظره نیز بود.

بررسی هایی که با تجهیزات راداری مرکز گولد استون انجام شد و ترکیب آن با داده های پیشین مشخص کرد که آپوفیس قطعا از سوراخ کلید عبور نخواهد کرد و در نتیجه در سال ۲۰۳۶ به زمین برخورد نخواهد کرد و از حدود ۲۰ میلیون کیلومتری زمین رد خواهد شد. اما این بررسی ها در عین حال نشان داد که ابعاد آپوفیس از آنچه قبلا تصور می شد بزرگتر بوده است. رصدهای جدید با کمک تلسکوپ فضایی هرشل در نور فروسرخ نشان داد که قطر این سیارک به جای ۲۷۰ متری که پیش تر تصور می شد در حدود ۳۲۵ متر است. این ۲۰ درصد افزایش قطر به این معنی است که جرم این سیارک در حدود ۷۵ درصد بیشتر از چیزی است که پیشتر تصور می شد و بدین ترتیب اپر آن قدر خوش شانس نبودیم که این سیارک از کنار زمین عبور کند و به جای آن با زمین برخورد می کرد تاثیری که باقی می گذاشت بسیار شدید تر و فاجعه بار تر می بود. اگر جرمی با این ابعاد به زمین برخورد کند تاثیر آن در تمام سیاره احساس خواهد شد اگرچه تاثیرش مانند رویدادی که به انقراض دایناسورها منجر شد نخواهد بود و باعث انقراض گسترده نمی شود اما غیر از تاثیرات غیر مستقیمش همه چیز را در شعاعی چند صد کیلومتری به خاکستر بدل خواهد کرد.

علت اینکه در تعیین ابعاد این سیارک عدم قطعیت وجود داشت به روشی بر می گردد که برای این کار به کار گرفته می شود. به علت ابعاد کوچک سیارک و فاصله دور آن امکان اندازه گیری مستقیم آن وجود ندارد به جای آن باید بازتاب نور آن را تعیین و با توجه به فاصله اندازه آن را تخمین بزنید. به طور عمومی سیارک ها ضریب بازتابی در حدود ۴ درصد دارند یعنی ۴ درصد از نوری که به آنها تابیده می شود را بازتاب می دهند اما از آنجایی که این ضریب بازتاب به ساختار سیارک بستگی دارد همیشه عدم قطعیتی نیز در این باره وجود دارد. بررسی های جدید در طول موج های مختلف نشان داد که این سیارک در نور مریی تاریک تر از چیزی است که قبلا تصور می شد و در نتیجه ضریب بازتاب آن در نور مریی که برای اندازه گیری پیشین استفاده شده بود کمتر از مقدار تصور شده قبلی است.

خبرهای روزهای اخیر درباره آپوفیس خبرهای خوبی است. ما با این سیاره برخورد نخواهیم کرد. البته گذر سال ۲۰۲۹ آن می تواند رویدادی بی نظیر و شگفت انگیز به شمار آید. اما مساله این است که ماهیت این خطر جدی است و ما هنوز برای مواجهه با آن آمادگی لازم را نداریم. برنامه های جدیدی برای بررسی دقیق تر این اجرام در دستور کار قرار گرفته اند. در جی پی ال ماموریتی به نام NEO Cam و در بخش خصوصی بنیادی به نام B612 ماموریتی به نام Sentinel را برای بررسی دقیق تر این اجرام سرگردان نزدیک زمین که ممکن است راهشان را به سوی ما کج کنند، طراحی کرده اند. اما واقعیت این خطر کماکان باقی است. وجود چنین اجرامی بخشی از طبیعت منظومه شمسی ما است و اگر می خواهیم نسبت به ایمنی خودمان اطمینان خاصل کنیم چاره ای جز این نداریم که اصل جدی بودن مساله را بپذیریم و برای حل آن فکری کنیم. آپوفیس در سال ۲۰۲۹ و در سال ۲۰۳۶ با ما برخورد نخواهد کرد اما صدها و هزاران سنگ سرگردان دیگر وجود دارند که ممکن است گذرشان به ما بیفتد.

برای اینکه محاسبه ای درباره تاثیرات برخوردهای مختلف انجام دهید می توانید از دو نرم افزار آنلاین محاسبه تاثیرات برخورد در نشانی های زیر استفاده کنید. در هر یک از این دو باید چگالی یا جنس سیارک، ابعاد آن، جنس محل برخورد و زاویه و سرعت ورود جسم را وارد کنید تا ببینید در فواصل مختلف چه اتفاقی رخ می دهد.

پوریا ناظمی

Read More : http://impact.ese.ic.ac.uk/ImpactEffects

http://simulator.down2earth.eu/